Έχει ειπωθεί πως η εφηβεία είναι η πιο τρυφερή και ταυτόχρονα η πιο άγρια περίοδος της ανθρώπινης ζωής. Κάποιοι έφηβοι δοκιμάζουν ουσίες, ανεβαίνουν σε μηχανές φίλων χωρίς προστατευτικό κράνος, κάνουν “κόντρες” με αυτοκίνητα / μηχανές και άλλα πολλά που καθημερινά τους θέτουν σε κίνδυνο. Και όλα αυτά νομίζοντας ότι δεν θα πάθουν ποτέ τίποτα. Πώς λοιπόν μπορούμε να τους κάνουμε να αντιληφθούν τις συνέπειες όλων αυτών που κάνουν και θέτουν τον εαυτό τους σε κίνδυνο; Να τους πιάσουμε στο φιλότιμο, ότι δηλαδή εμείς οι γονείς ανησυχούμε πολύ; Να τους πάμε μία “επίσκεψη” στο ΚΑΤ, όπως κάνουν πολλοί γονείς;
Κατά τη διάρκεια της εφηβείας οι γονείς έρχονται αντιμέτωποι με αντιφατικά συναισθήματα. Από τη μία αισθάνονται πως ήρθε η ώρα να προάγουν τη βασική εμπιστοσύνη του νέου ανθρώπου στον εαυτό του, την αυξημένη αυτοδιάθεση, προσωπική ευθύνη καθώς και την ανεξαρτησία. Από την άλλη πλευρά γνωρίζουν επίσης ότι η εξερεύνηση, ο πειραματισμός και η ελευθερία συνεπάγεται και περισσότερο κίνδυνο. Έτσι ξεκινά μία από τις μεγάλες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν οι γονείς: πώς να βοηθήσουν τον έφηβο να διαχειριστεί τον αυξημένο κίνδυνο στη ζωή χωρίς να κάνει σημαντικές βλάβες στον εαυτό του (ή στους άλλους).
Αυτό που ανησυχεί συνήθως τους γονείς όταν θίγουν τέτοια θέματα είναι οι αυτόματες απαντήσεις του εφήβου “Είσαι υπερβολικός. Μπορώ να προσέξω τον εαυτό μου. Τίποτα κακό δε θα συμβεί!”. Κάποιες φορές όμως αυτό που ακούγεται ως υπερβολική αυτοπεποίθηση είναι “ψευτοπαλληκαριά” ή άρνηση του κινδύνου. Οι γονείς ωστόσο οφείλουν να συζητήσουν με τον έφηβο τις ανησυχίες τους και τους δισταγμούς τους. Η δουλειά τους είναι τώρα λιγότερο να ελέγχουν τις επιλογές του νέου ανθρώπου και περισσότερο να ενημερώνουν/συμβουλεύουν. Όπως και με τα παιδιά, έτσι και με τους εφήβους: οι γονείς εξακολουθούν να έχουν το καθήκον να προειδοποιούν και να επιβλέπουν. Αυτό δεν σημαίνει πως παρεμβαίνουν με την ανάπτυξη των εφήβων. Σημαίνει απλά πως οι γονείς συνεχίζουν να επιδεικνύουν υπευθυνότητα όσον αφορά την ανάπτυξη του παιδιού τους.
Επίβλεψη στην ηλικία αυτή σημαίνει να γνωρίζουν οι γονείς που βρίσκεται το παιδί, τι κάνει και με ποιον είναι μαζί. Όπως έχει προκύψει από αρκετές έρευνες οι έφηβοι με γονείς που επιβλέπουν το που βρίσκονται και τι κάνουν είναι λιγότερο πιθανό να εμπλακούν σε σεξουαλική δραστηριότητα, χρήση παράνομων ναρκωτικών και γενικότερα να εμφανίσουν επικίνδυνη συμπεριφορά.
Ίσως δεν ακούγεται πλέον τόσο δεδομένο, αλλά η έμφαση στην αξία του σχολείου, του ποιοτικού χρόνου με την οικογένεια και τις εξωσχολικές δραστηριότητες εξακολουθεί να επιβραβεύεται μακροπρόθεσμα στην κοινωνία μας. Τονίζεται από πολυάριθμες έρευνες πως η οικοδόμηση αυτών των συνηθειών στις αρχές της ζωής, στο δημοτικό σχολείο, μειώνει αργότερα την εμπλοκή επικίνδυνες δραστηριότητες. Η καθιέρωση μίας ρουτίνας και μοναδικών συνηθειών- στις οικογενειακές διακοπές, στα γεύματα, στα εβδομαδιαία καθήκοντα που γίνονται μαζί με το παιδί, οι δραστηριότητες στο σπίτι που αποτελούν τακτικό μέρος της καθημερινότητας- μπορούν να διευκολύνουν τη σύνδεση με την οικογένεια. Η εκτίμησή σας για τη μελέτη και τη μάθηση, τους εκπαιδευτικούς και την αποστολή τους, την επιτυχία στο σχολείο και σε άλλες πτυχές της μάθησης θα βοηθήσουν με προληπτικό τρόπο αργότερα. Αυτό δεν σημαίνει την απαίτηση τέλειων επιτευγμάτων, αλλά σημαίνει την εκτίμηση της ακαδημαϊκής προσπάθειας.
Πολλοί γονείς στέλνουν τα παιδιά τους σε διάφορες και ποικίλες δραστηριότητες, αλλά είναι ίσως πιο λογικό να βρούμε μία ή δύο δραστηριότητες που το παιδί θέλει και να ενθαρρύνουμε την ανάπτυξη των συγκεκριμένων δεξιοτήτων. Δεν υπάρχει λόγος να επιμείνουμε σε άψογες αποδόσεις, αλλά είναι σημαντικό να καλλιεργήσουμε κάποια δεξιότητα – σε ένα μουσικό όργανο, στον αθλητισμό, στο τραγούδι ή στη φροντίδα ζώων. Θα ήταν προτιμότερο να επικεντρωθούμε σε κάποια δραστηριότητα στην οποία συμμετέχουν συμμαθητές ή συνομήλικοι και η οποία μπορεί να συνεχιστεί στην εφηβεία. Συχνά τέτοιες περιπτώσεις είναι δομημένες δραστηριότητες, που περιλαμβάνουν προπονήσεις ή πρόβες και συναυλίες, τις οποίες ο γονέας μπορεί να παρακολουθήσει και στις οποίες υπάρχει επίβλεψη από ενήλικες. Αυτού του είδους οι ενασχολήσεις συνήθως αποτελούν προστατευτικές επιρροές κατά την επικίνδυνη περίοδο της εφηβείας.
Τελευταία και σημαντικότερη συνιστώσα πρόληψης είναι η σχέση γονέα-εφήβου. Όταν υπάρχει ισχυρός δεσμός, όταν ένα παιδί αισθάνεται κοντά στους γονείς του, όταν αισθάνεται πως το αγαπούν, το θέλουν και το ακούν, τότε ένα παιδί έχει λιγότερες πιθανότητες να εμπλακεί σε επικίνδυνες συμπεριφορές. Σε γενικές γραμμές οι έρευνες υποδεικνύουν πως η υπερβολική χαλαρότητα όσο και η υπερβολική αυστηρότητα παρουσιάζουν συνάφεια με αντικοινωνικές συμπεριφορές.
Οι γονείς πρέπει να συζητούν με τους εφήβους τις ανησυχίες τους αλλά με ήρεμο και υποστηρικτικό τρόπο. Δεν πρέπει να διστάζουν να συμβουλεύονται κάποιον ειδικό για επιπλέον καθοδήγηση εάν κρίνουν πως θα τους ωφελούσε στο δύσκολο αυτό ταξίδι.
efiveia.gr
